آیا نوشیدن عرق نعنا برای درمان رفلاکس معده مفید است؟
فواید و مضرات عرق نعنا در طب سنتی ایران
این روزها، رفلاکس معده به یکی از شایع ترین مشکلات گوارشی تبدیل شده است که هرکسی ممکن است در طول زندگی خویش آن را با علائمی مانند تلخی دهان، تهوع، سوزش سر دل و مشکل در بلعیدن غذا(احساس مانع در گلو)تجربه کرده باشد.
رفلاکس، مشکلی گوارشی ناشی از برگشت اسید و محتویات معده به مری و دهان است که به علت ضعف و سستی دریچۀ بین مری و معده عارض می شود و چنانچه درمان نشود می تواند عوارضی چون زخم شدن مری و سرطان مری را در پی داشته باشد.
حالا در پاسخ به این سوال که آیا نوشیدن عرق نعنا برای درمان رفلاکس معده مفید است یا خیر؟ باید گفت: “با توجه به شرح مختصری که در مورد رفلاکس معده بیان شد و مشخص گردید که علت آن شلی و سستی دریچۀ مری به معده است، نوشیدن عرق نعنا نمی تواند درمان مناسبی برای این مشکل باشد.
چراکه عرق نعنا باز کننده و شل کنندۀ عضلات است و مصرف آن در درمان مشکلات گوارشی که به رفلاکس مری مربوط می شوند (مانند تهوع و مشکل در بلع) نه تنها مفید نیست بلکه می تواند تشدید کنندۀ علائم رفلاکس نیز باشد.
تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید تا با خواص و ضررهای عرق نعنا بیشتر آشنا شویم.
گیاه شناسی نعنا:
نعنا با نام علمی Mentha نام انگلیسی Mint و نام عربی نعناع، گیاهی علفی و چندساله از خانوادۀ نعناعیان است.
این گیاه یکی از پرمصرف ترین گیاهان دارویی در ایران و سراسر جهان بوده و از منظر طب سنتی ایران، طبعی گرم و خشک دارد.
خاستگاه گیاه نعنا قارۀ آسیا، اروپا، شمال آمریکا و آفریقا بوده و امروزه نیز در بسیاری از نقاط دنیا به صورت گسترده کشت می شود.
نعنا در مناطق مختلف ایران از جمله اطراف تهران و استان های شمالی ایران نیز رویش داشته و کشت می شود.
خواص عرق نعنا در طب سنتی ایران:
عرق نعنا، محصولی تهیه شده از تقطیر برگ های نعنا است که مانند خود گیاه نعنا، طبعی گرم و خشک دارد و در درمان بسیاری از مشکلات گوارشی به شکل های گوناگون از آن استفاده می شود.
مهم ترین خواص دارویی عرق نعنا عبارتند از:
- کمک به کاهش درد معده حاصل از سردی گوارش و سوء هاضمه
- تقویت هضم و تقویت کنندۀ دستگاه گوارش
- بادشکن و ضد نفخ
- ضد دل درد و دلپیچه
- درمان اسهال
- تسکین دهندۀ سردرد
- خوشبو کنندۀ دهان(از بین برندۀ میکروب های عامل ایجاد پلاک دندان)
- آنتی باکتریال و آنتی ویروس
- ضد التهاب و بهبود دهندۀ گرفتگی سینوس ها
- خشکانندۀ رطوبت ریه و پاکسازی ریه
- بهبود دهندۀ برخی از مشکلات تنفسی مانند حملات آسم و التهاب ریه
- کاهش دهندۀ سرفه و عطسه ناشی از حساسیت بهاری
- مفید برای سم زدایی از کبد
- قاعده آور و تسکین دهندۀ دردهای قاعدگی در زنان
- مفید در درمان دردهای عمومی بدن و تسکین سردرد های عصبی
- خشکانندۀ رطوبت معده
- خلط آور، بهبود دهندۀ سرفه و درمان سرماخوردگی(مفید برای افراد مبتلا به احتقان و آبریزش بینی)
- ضد افسردگی، آرام بخش و مقوی دماغ(مغز)
- بهبود دهندۀ اختلالات خواب و مشکل بی خوابی
نکته: عرق نعنا باز کننده و شل کنندۀ عضلات است؛ لذا توصیه می شود جهت تسکین سردرد یا اسپاسم عضلانی، اسانس نعنا، روغن نعنا یا عرق نعنا را روی موضع دردناک (مانند پیشانی و شقیقه ها در سردرد) ماساژ دهید.
نکته: برای درمان اسهال توصیه می‌شود ترکیب عرق نعناع و گلاب را به نسبت مساوی با هم ترکیب کرده و داغ کنید. سپس با کمی نبات شیرین کرده و جرعه جرعه بنوشید. (البته توصیه می شود چنانچه اسهال بیشتر از ۳ روز طول کشید، با مراجعه به پزشک مطمئن شوید که منشاء ویروسی نداشته باشد.)
نکته: در درمان برخی از انواع معده درد (در صورتی که فرد مبتلا به رفلاکس معده به مری نباشد) می توان از جوشاندۀ بارهنگ و عرق نعنا همراه با اندکی عسل یا نبات بهره برد.
بنابراین بهتر است بگوییم: “نوشیدن دمنوش بارهنگ و عرق نعنا توصیۀ عمومی برای همه نیست و بهتر است با تجویز پزشک متخصص طب سنتی ایرانی استفاده شود.”
نکته: استفادۀ دیگر که می توان از عرق نعنا کرد، ریختن آن در مخزن قلیان و استفاده به عنوان قلیان عرق نعنا است.(بدون تنباکو، دود و زغال)
روش تهیۀ قلیان عرق نعنا اینگونه است:
داخل مخزن شیشه ای قلیان، عرق نعنا ریخته و بخارات آن را بدون قرار دادن زغال و تنباکو استنشاق کنید.
خواص قلیان عرق نعنا به شرح فوق هستند:
- آرام بخش
- تقویت کنندۀ ریه و پاکسازی کنندۀ ریه
- درمان آسم، عفونت های ریه و سینوزیت
- رفع حساسیت های تنفسی
- رفع سرفه های خشک
- درمان تنگی نفس و التهاب مجاری تنفسی
تفاوت عرق نعنا معمولی با عرق نعنا دو آتشه در چیست؟
خواص درمانی عرق نعنا دو آتشه نسبت به عرق نعنا معمولی بیشتر است؛ چراکه برای تهیۀ آن از میزان بیشتری گیاه نعنا استفاده شده و غلظت اسانس موجود در آن بیشتر می باشد. لذا عطر و طعمی قوی تر و خاصیتی افزون تر نسبت به عرق نعنا معمولی دارد.
ضررهای عرق نعنا:|فواید و مضرات عرق نعنا در طب سنتی ایران
علی رغم تمام خواص ذکر شده از عرق نعنا برای گوارش، توجه به این نکته ضروریست که خوردن بیش از اندازۀ آن محرک سیستم گوارشی بوده و می تواند باعث بروز رفلاکس، تهوع، استفراغ، معده درد، زخم معده، یبوست، افزایش فشار خون و کاهش توانایی جنسی در مردان شود.
منع مصرف عرق نعنا:
توصیه می شود زنان باردار، گرم مزاجان، مبتلایان به رفلاکس معده و یبوست مزاج در مصرف عرق نعنا محتاط باشند و قبل از خوردن آن با پزشک خود مشورت کنند.
میزان مجاز مصرف عرق نعنا برای کودکان و بزرگسالان چقدر است؟
توصیه می شود برای آگاهی از میزان مجاز استفاده از عرق نعنا برای استفادۀ طولانی مدت و درمان بیماری ها، با پزشک خود مشورت کنید؛ امّا به طور کلی و برای افراد سالم می توان گفت نوشیدن نصف استکان تا یک استکان کوچک عرق نعنا(بسته به غلظت آن)رقیق شده با آب برای بزرگسالان و ۱ تا ۲ قاشق غذاخوری رقیق شده با آب برای کودکان بالای یک سال آن هم با مشورت پزشک می تواند مفید باشد.
جمع بندی:
عرق نعنا، فرآورده ای حاصل از تقطیر برگ های نعنا با مزاج گرم و خشک است که دارای خاصیت ضد اسپاسم و ضد نفخ می باشد.
از خواص این عرق گیاهی می توان به مواردی چون: کمک به کاهش درد معده حاصل از سوء هاضمه و نفخ، بادشکن، ضد دل درد و دلپیچه، خوشبو کنندۀ دهان، قاعده آور، مسکن دردهای عمومی بدن مانند دردهای قاعدگی و سردردهای عصبی، تقویت دستگاه گوارش، ضد سردی و رطوبت معده، مفید برای سرماخوردگی، آرام بخش و بهبود دهندۀ مشکلات خواب اشاره کرد.
افراط در مصرف عرق نعنا، باعث تحریک دستگاه گوارش شده و ممکن است سبب افزایش فشار خون، تهوع، استفراغ، یبوست، درد معده و ضعف توان جنسی در مردان شود.
همچنین توصیه می شود زنان باردار و افراد مبتلا به یبوست و ریفلاکس(ترش کردن معده)در استفاده از عرق نعنا محتاط باشند.
تیم نگارش و پژوهش دکتر علیرضا یارقلی